2ο Γυμνάσιο Λέρου - «Απόστολος και Ελευθέριος Ευαγγέλου» - «ΛΕΡΟΣ-ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ. ΔΡΩ, ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ ΚΑΙ ΠΑΙΖΩ ΒΙΩΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ»

«ΛΕΡΟΣ-ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ. ΔΡΩ, ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ ΚΑΙ ΠΑΙΖΩ ΒΙΩΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ»

Στις 29/05/2018 οι μαθητές/τριες του 2ου Γυμνασίου Λέρου παρουσίασαν σε ανοικτή εκδήλωση στην αίθουσα εκδηλώσεων το σχολείου το Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Αγωγής στο κοινό. Το θέμα του ήταν η βιωματική προσέγγιση του τοπικού φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος του νησιού της Λέρου μέσω πολυδιάστατων διαδρομών. Τα ερευνητικά ερωτήματα του Προγράμματος ήταν τα εξής:
Πως προσεγγίζεται η έννοια της διαδρομής στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον ενός τόπου; Τι σημαίνει διαδρομή για τον κάθε ένα μας;
Πως διαμορφώνονται και αναπτύσσονται με βιωματικό τρόπο στάσεις, αξίες και καλές πρακτικές συνδεδεμένες με το περιβάλλον;
Τι μπορούμε να κάνουμε για να ενημερώσουμε το κοινό και τι μπορούμε να προτείνουμε για να βελτιώσουμε το τοπικό περιβάλλον και την ποιότητα ζωής μας;

Περιγραφή του Προγράμματος:
Κατά τη διάρκεια του Προγράμματος αναπτύχθηκαν οι εξής δραστηριότητες:
• Αναζήτηση υλικού από έγκυρες πηγές (βιβλιογραφική έρευνα στη Δημοτική Βιβλιοθήκη της Λέρου, έγκυροι ιστότοποι στο διαδίκτυο) για την ιστορία της Δημοτικής Βιβλιοθήκης της Λέρου.

Βιβλιοδιαδρομές. Αναζήτηση πληροφοριών για την ιστορία της δημοτικής Βιβλιοθήκης Λέρου από προσωπικές μαρτυρίες. Οι μαθητές πήραν συνέντευξη από τον βιβλιοθηκονόμο κ. Δημήτρη Σταματέλο.
Περιβαλλοντικά παιχνίδια. Οι μαθητές έπαιξαν το επιτραπέζιο περιβαλλοντικό παιχνίδι «Ταξίδι στην Τέχνη της Ζωής» που έχει δημιουργήσει η εκπαιδευτικός Χαρά Χρυσανθάκη. Το επιτραπέζιο παιχνίδι πραγματεύεται υπαρκτά περιβαλλοντικά προβλήματα γενικού, αλλά και τοπικού ενδιαφέροντος, όπως, εγκατάλειψη των αναβαθμίδων καλλιέργειας, η οποία πληγώνει και υποβαθμίζει σε λειτουργικό και αισθητικό επίπεδο το αγροτικό και ιδιαίτερα το νησιωτικό τοπίο, ρύπανση του περιβάλλοντος και υποβάθμιση της τοπικής χλωρίδας και των ενδιαιτημάτων της τοπικής μικροπανίδας. Οι μαθητές/τριες, επίσης, κατανοούν ότι οι αναβαθμίδες καλλιέργειας συγκρατώντας το έδαφος και το νερό στο καλλιεργημένο έδαφος, συνδέονται άμεσα με την αειφορική διαχείριση του αγροτικού τοπίου.

Μέσα από τη γνωριμία με τους πέτρινους αναλημματικούς τοίχους των αναβαθμίδων (ξερολιθιών), οι μαθητές/τριες συνειδητοποιούν ότι το φυσικό περιβάλλον αποτελεί μία ολότητα/αλυσίδα, η οποία επηρεάζεται όταν σπάσει ένας κρίκος, όπως συμβαίνει με την υποβάθμιση των ενδιαιτημάτων της μικροπανίδας (φωλιές). Παροτρύνονται, επίσης, στη διαμόρφωση περιβαλλοντικά ηθικών στάσεων και αξιών, όπως είναι η υπευθυνότητα όσον αφορά στη σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον, ο σεβασμός και η φροντίδα στη χλωρίδα και πανίδα της ξερολιθιάς και η αλληλεγγύη προς όλες τις μορφές ζωής. Παράλληλα ενθαρρύνονται σε καλές πρακτικές, όπως συντήρηση, διάσωση και ανάδειξη της ξερολιθιάς, συλλογή, ορθή διαχείριση των απορριμμάτων που συναντούν αλλά και παράγουν οι ίδιοι όταν επισκέπτονται το πεδίο, καθώς και ενημέρωση του κοινού για την εφαρμογή καλών περιβαλλοντικών πρακτικών. Το σχολικό έτος 20178-19 το παιχνίδι θα μοιραστεί δωρεάν σε όλα τα σχολεία του Νομού Δωδεκανήσου.

Οι μαθητές έπαιξαν επιδαπέδιο αρχιτεκτονικό παιχνίδι με θέμα «Διαδρομή στην Αγία Μαρίνα». Το παιχνίδι δημιουργήθηκε από την εκπαιδευτικό Χαρά Χρυσανθάκη, σε συνεργασία με το Τεχνικό Επιμελητήριο Δωδεκανήσου, στο πλαίσιο της 10ης Συνάντησης Αρχιτεκτόνων Δωδεκανήσου- Μούγλων στη Λέρο, (29/09 έως 01/10/2017). Σκοπός του είναι η γνωριμία των μαθητών/τριων με στοιχεία της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής του τόπου τους, μέσω μίας διαδρομής στην Αγία Μαρίνα, καθώς και η ευαισθητοποίηση τους στο ζήτημα εναρμονισμού νέων στοιχείων με τα παραδοσιακά. Οι μαθητές/τριες κάνουν μία διαδρομή «επί χάρτου» ανάμεσα στα γραφικά σοκάκια της Αγίας Μαρίνας, με πιόνια από πλαστικά μπουκάλια νερού ντυμένα με χρωματιστό χαρτί. Σημαντικός στόχος του παιχνιδιού είναι να εντοπίσουν τις αυθαίρετες παρεμβάσεις στον οικισμό και να προτείνουν βιώσιμες λύσεις. Οι λύσεις αυτές πρέπει να συνδυάζουν τις σύγχρονες ανάγκες των κατοίκων του νησιού με τον παραδοσιακό αρχιτεκτονικό χαρακτήρα του οικισμού.
Προβολή ιστορικής ταινίας. Στις 23 Απριλίου 2018 προβλήθηκε στην αίθουσα εκδηλώσεων του 2ου Γυμνασίου Λέρου, η ταινία «Porto Lago - Τα φαντάσματα του Αιγαίου», της σκηνοθέτιδας κ. Ιωάννας Φωκά. Θέμα της ταινίας είναι η ιστορική διαδρομή του νησιού της Λέρου από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι τις ημέρες μας. Μετά την προβολή της ταινίας διατυπώθηκαν ερωτήσεις και ακολούθησε συζήτηση με τους μαθητές.
Πεζοπορικές διαδρομές στη φύση και στους οικισμούς της Λέρου. Οι μαθητές περπάτησαν σε μονοπάτια στον Πλάτανο, το Παντέλι και τη Μερικιά και φωτογράφησαν τις διαδρομές. Στον οικισμό του Πλάτανου φωτογράφησαν και παρατήρησαν εκ του φυσικού ότι είδαν και στη διαδρομή του επιδαπέδιου παιχνιδιού προσομοίωσης «Διαδρομή στην Αγία Μαρίνα». Διαπίστωσαν με τα ίδια τους τα μάτια, ότι αυθαίρετες παρεμβάσεις, χωρίς καμία μελέτη, όπως θερμοσίφωνες στις ταράτσες των σπιτιών και εμφανή καλώδια παντού, αλλοιώνουν την αισθητική, τη μορφή και τη φυσιογνωμία της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής του τόπου τους.

• Στο πλαίσιο καλών περιβαλλοντικών πρακτικών, μετά από τη διαδρομή από το σχολείο μας προς στη Μερικιά συμμετείχαν μαζί με τους υπόλοιπους μαθητές του σχολείου στον καθαρισμό της ακτής της. Το υλικό (σακούλες, γάντια) παραχώρησε ευγενικά η οργάνωση "Let's do it". Παρατήρησαν ότι κάθε χειμώνα οι παραλίες του νησιού μας ρυπαίνονται κυρίως από πλαστικά απορρίμματα, τα οποία διασπώνται δύσκολα και μετά από πολύ χρόνο, όπως μπουκάλια, τάπες και σακούλες. Επισήμαναν, επιπλέον, ότι κανείς φορέας δεν ενδιαφέρεται για τον καθαρισμό τους, εκτός από κάποιους ιδιώτες, εστιάτορες και ιδιοκτήτες παραθαλάσσιων καταστημάτων, όταν και αν το θυμηθούν.

«Φιλοσοφικές και καλλιτεχνικές διαδρομές: Κόκκινη κλωστή. Διαδρομή από το παρελθόν στο παρόν και το μέλλον» . Η εικαστική-φιλοσοφική δραστηριότητα της Κόκκινης κλωστής, υλοποιήθηκε πρώτα πιλοτικά στο παρόν Πρόγραμμα του σχολείου μας. Παρουσιάστηκε από την εκπαιδευτικό Χαρά Χρυσανθάκη σε βιωματικό εργαστήριο στην 1η Διεθνή Biennale Πρακτικής Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου στη Ρόδο. Το θέμα της ήταν: «Φιλοσοφία στην Πράξη. Η φιλοσοφική χειρονομία: ενεργήματα πολιτικά, ηθικά, εκπαιδευτικά, καλλιτεχνικά» και έγινε στις 27, 28, 29 Απριλίου 2018. Στο βιωματικό εργαστήριο κάθε μαθητής/τρια τοποθέτησε τυχαία σε ένα χαρτόνι τους αριθμούς από το 1 μέχρι το 20 με μαύρο χρώμα. Στη συνέχεια, η εκπαιδευτικός διάβασε μία μυθοπλασία μίας περιπετειώδους διαδρομής με διάφορους σταθμούς σε ένα φανταστικό νησί με αναφορές στη Λέρο. Σε αυτήν τα τέσσερα στοιχεία της δημιουργίας του κόσμου κατά τον Πλάτωνα κατέχουν σημαντικό ρόλο (αέρας, γη, νερό, φωτιά). Οι μαθητές ακολούθησαν τα ίχνη της κάθε διαδρομής, ζωγραφίζοντας μία συνεχόμενη κόκκινη κλωστή, με κόκκινο χρώμα. Σε συγκεκριμένα σημεία η αφήγηση σταματούσε. Εκεί οι μαθητές ακολουθώντας οδηγίες, έπρεπε να ζωγραφίσουν ή να γράψουν κάτι με μαύρο χρώμα, βασισμένο σε μία λέξη κλειδί, το οποίο είχε άμεση σχέση με τη μυθοπλασία. Στο τέλος του εργαστηρίου, όλα τα έργα τοποθετήθηκαν μαζί στο πάτωμα σχηματίζοντας ένα σύνολο προσωπικών διαδρομών. Μετά από την ολοκλήρωση της διαδρομής στο χαρτόνι και την επιστροφή σε εκείνη της πραγματικής ζωής, ακολούθησε διάλογος. Οι μαθητές αναφέρθηκαν ξεχωριστά στις προσωπικές διαδρομές του κάθε ενός μας, περνώντας από το παρελθόν στο παρόν και συνεχίζοντας προς στο μέλλον. Συζήτησαν πως αισθάνθηκαν όταν συμμετείχαν στη δραστηριότητα και τι θυμήθηκαν από τη προσωπική διαδρομή της δικής τους ζωής. Συζήτησαν ότι εκτός από τις θετικές τους εμπειρίες μπορούν να αξιοποιήσουν και τις αρνητικές. Πολλοί μίλησαν για αίμα και πόλεμο. Άλλοι είπαν για προσφυγιά. Κάποιοι συμφώνησαν ότι τα περασμένα είναι ξεχασμένα. Κάποιοι άλλοι είπαν ότι δεν θέλουν να ξεχάσουν. Κάποιοι αναρωτήθηκαν ότι αν ξεχάσουν πως θα συγχωρέσουν. Όλοι όμως συμφώνησαν ότι το παρόν μετατρέπεται διαρκώς σε παρελθόν και η ζωή συνεχίζεται ...
Τι είναι καλύτερο για τον άνθρωπο; Η μνήμη ή η λήθη; Σύμφωνα με τον αρχαίο πλατωνικό μύθο του Ηρός, μετά από τον θάνατο, μόνο όποιος έπινε από το νερό της λήθης μπορούσε να ενσαρκωθεί σε μία νέα ύπαρξη. Σε τι ωφελεί η ανάκληση των αναμνήσεων; Βοηθά να αισθανθούμε καλύτερα και να γίνουμε δυνατότεροι; Στόχος είναι να ανοίξουν πεδία με αναφορές πρακτικού φιλοσοφικού προβληματισμού, προσιτά σε όλους. Οι απαντήσεις δεν αξιολογούνται. Για τον κάθε έναν από εμάς, η απάντηση μπορεί να είναι διαφορετική.
Δημιουργική γραφή. Οι μαθητές έγραψαν από μια μικρή πρωτότυπη ιστορία περιγράφοντας μία δική τους πραγματική ή φανταστική διαδρομή στη Λέρο, χρησιμοποιώντας λέξεις κλειδιά, όπως διαδρομή, θάλασσα, πλοίο κλπ.
Εικαστικό εργαστήριο. Οι μαθητές ζωγράφισαν ομαδικά και ατομικά έργα ζωγραφικής με θέμα «Διαδρομές εν Πλω» για να πάρουν μέρος σε έκθεση ζωγραφικής μαθητών από τις 12 έως τις 17 Μαΐου 2018, στον εκθεσιακό χώρο «Crystal System» (Αλευρόμυλος Καστή), στο Μπρούτζι, στην Αγία Μαρίνα της Λέρου.
Καλλιτεχνική έκθεση. Συμμετείχαν μαθητές/τριες από το 1ο Γυμνάσιο Λέρου, το 2ο Γυμνάσιο Λέρου, το Γενικό Λύκειο Λέρου, το ΕΠΑΛ Λέρου, το Εσπερινό Γυμνάσιο με Λ.Τ. Λέρου, το Δημοτικό Σχολείο Αγίας Μαρίνας, το Δημοτικό Αλίντων, το Δημοτικό Λακκίου, το Δημοτικό Ξηρόκαμπου και το Γυμνάσιο με Λ.Τ. Λειψών. Η έκθεση πλαισιώθηκε με μουσική εκδήλωση με τη χορωδία και ορχήστρα του 1ου Γυμνασίου Λέρου, στο πλαισιο του Πολιτιστικού Προγράμματος «Μουσικές Διαδρομές-Μουσικές Ανταλλαγές». Με αυτή την εκδήλωση διασταυρώθηκαν γεωγραφικές, εικαστικές και μουσικές διαδρομές. Η έκθεση διοργανώθηκε στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του Δικτύου Εικαστικών Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων Σύρου (Δ.Ε.Ε.Π.Σ.), σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Σύλλογο Λέσχης Ποσειδωνίας Σύρου και τους εκπαιδευτικούς όλων των ειδικοτήτων των σχολείων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της Λέρου και των Λειψών. Τα έργα της έκθεσης ταξίδεψαν εν πλω στη Σύρο για να εκτεθούν μαζί με τα έργα μαθητών της Σύρου, Νάξου και των Λειψών και μετά θα ταξιδέψουν και στους Λειψούς. Θα εκτεθούν στα δύο νησιά μαζί με έργα μαθητών/τριων από σχολεία της Σύρου, της Νάξου και των Λειψών.
Παρουσίαση του Προγράμματος στο κοινό, υπό μορφή σεμιναρίου. Οι μαθητές παρουσίασαν το Πρόγραμμα στην αίθουσα εκδηλώσεων του 2ου Γυμνασίου Λέρου στις 29/05/2018 σε εκδήλωση ανοιχτή στο κοινό.